Tiệt trùng/tiệt khuẩn (sterilization): là quá trình tiêu diệt hoặc loại bỏ tất cả các dạng của vi sinh vật sống bao gồm cả bào tử bằng các phương pháp vật lý hoặc hóa học.

• Vật lý (nhiệt độ cao): nhiệt ẩm/hấp ướt, nhiệt khô/hấp khô
• Hóa học: Formaldehyde, Ethylene Oxide, Hydrogen Peroxide,..

Dưới đây là 5 phương pháp tiệt trùng/tiệt khuẩn phổ biến được áp dụng rộng rãi tại các cơ sở khám, chữa bệnh

Tiệt trùng bằng hơi nước

Đây là phương pháp được sử dụng phổ biến, thích hợp và được sử dụng rộng rãi cho tất cả các dụng cụ xâm lấn chịu được nhiệt độ 121°C đến 134°C và độ ẩm. Phương pháp này đáng tin cậy, nhanh chóng diệt được các tác nhân gây bệnh, bao gồm cả bào tử, tiết kiệm được thời gian và đặc biệt là hơi nước có thể xuyên qua vải bọc, giấy gói, thùng kim loại đóng gói dụng cụ.

Tuy nhiên mỗi loại dụng cụ sẽ có những yêu cầu về thời gian và nhiệt độ tiệt trùng khác nhau, chu trình và thông số cũng khác nhau. Tất cả các chu trình hấp ướt đều phải được theo dõi bởi những thông số cơ học, hóa học và sinh học.

 Tiệt trùng bằng khí Ethylene oxide (EO)

Phương pháp này được áp dụng cho những dụng cụ không chịu được nhiệt độ và độ ẩm cao. Tiệt trùng bằng khí EO sử dụng nhiệt độ thấp nên thích hợp với tất cả các vật liệu kể cả nhựa. Tuy nhiên, thời gian tiệt trùng kéo dài (từ 2 – 8h cho 1 chu trình tiệt trùng) do mất thời gian đuổi khí và xử lý khí EO. Mặc khác, EO là loại khí độc, dể cháy nỗ và có thể gây ngộ đọc, ung thư cho người vận hành.

Tiệt trùng Plasma

Dùng nhiệt độ thấp, sử dụng hóa chất Hydrogen peroxide ở nhiệt độ là 50°C – 55°C với thời gian 1 chu kỳ là 50 – 75 phút. Chính vì dùng ở mức nhiệt độ thấp nên thích hợp với các dụng cụ không chịu được nhiệt độ và độ ẩm.

Tiệt trùng bằng nhiệt khô

Tiệt trùng nhiệt khô là một trong những hình thức tiệt trùng được sử dụng trước đây. Phương pháp nhiệt khô sử dụng không khí nóng khoảng 170°C và  không chứa hơi nước, hoặc có nhưng rất ít.

Phương pháp này có độ ăn mòn thấp, có thể xuyên vào chất liệu, an toàn cho môi trường. Tuy nhiên, cách này không được khuyến cáo trong tiệt khuẩn dụng cụ tại các cơ sở khám bệnh chữa bệnh vì gây hỏng dụng cụ.

Tiệt trùng bằng hóa chất

Tiệt trùng bằng phương pháp ngâm peracetic acide, glutaraldehyde… có thể dùng cho những dụng cụ không chịu nhiệt ở những nơi không có máy hấp nhiệt độ thấp và phải được sử dụng ngay lập tức, tránh làm tái nhiễm lại trong quá trình bảo quản.

Lưu ý : dù sử dụng phương pháp tiệt trùng nào cũng phải giám sát thời gian, nhiệt độ, độ ẩm, áp suất và các thông số khác như nồng độ hóa chất khi đưa vào chu trình tiệt khuẩn được sử dụng, …theo đúng khuyến cáo của nhà sản xuất.